नागपुरातील सर्वात सुंदर ब्रिटिश कालीन वास्तू म्हणजे विभागीय आयुक्त कार्यालय.

 ** विभागीय आयुक्त कार्यालय **

( जुने सचिवालय )

सिव्हिल लाइन्स , नागपूर .

***************************

नागपुरातील सर्वात सुंदर ब्रिटिश कालीन वास्तू म्हणजे विभागीय आयुक्त कार्यालय.

सन १८६१ मध्ये नागपूर प्रांत, सागर नर्मदा टेरिटरीज व छत्तीसगड प्रदेश मिळून मध्य प्रांत तयार करण्यात आला. सन १९०३ मध्ये निजामाकडून वऱ्हाड प्रांत काढून मध्य प्रांताला जोडण्यात आला आणि मध्य प्रांत व वऱ्हाड ( सी. पी. अँड बेरार ) असे नाव देण्यात आले. ( भारत स्वातत्र्यापुर्वी सन १९४७ पर्यन्त हेच नाव प्रचलित होते. )

८ नोव्हेबर १९१२ रोजी मध्य प्रदेश लेजिस्लेटिव्ह कॉन्सिल निर्माण करण्यात आले. या करिता सचिवालय इमारतीचे बांधकाम सुरू करण्यात आले. सन १९१० ते १९१६ दरम्यान या सुंदर व भव्य वास्तुचे बांधकाम पूर्ण करण्यात आले.

सध्या ही ईमारत जुने सचिवालय या नावाने ओळखन्यात येते. हि अष्टकोनी आकाराची दोन मजली इमारत इंडो - युरोपियन वास्तूचा उत्तम नमुना आहे. इमारतीचे बांधकामामध्ये कळ्या बसाल्ट व सावनेर सॅन्ड स्टोन चा वापर करण्यात आला आहे. इमारतीवर जागोजागी सुंदर सुबक व कोरीव नक्षीकाम केलेले आहे. या इमारतीच्या जोत्याचे क्षेत्रफळ ८१२२.७६ वर्ग मीटर आहे. या इमारतीच्या बांधकामाकरिता त्याकाळी सुमारे रू .१०,८०,०३३/- इतका खर्च झाला.

इमारतीसमोर सुंदर बाग असुन त्यात ब्रिटिश बनावटीच्या तीन तोफा ठेवण्यात आल्या आहेत.

सध्या या इमारतीत नागपूर विभागीय आयुक्त कार्यालय व विभागीय स्तराची २० कार्यालये आहेत.

संकलन - धिरज लिंगे , नागपूर.