तामिळनाडूतील स्वराज्याची तीसरी राजधानी “किल्ले जिंजी

 

तामिळनाडूतील स्वराज्याची तीसरी राजधानी “किल्ले जिंजी”...

जिंजी ही मराठ्यांची दक्षिणेतील राजगादी छत्रपती शिवाजी महाराजांनी जिंकलेल्या या दक्षिण भारतातील दुर्गाच्या आश्रयानेच पुढे छत्रपती राजाराम महाराजांनीही मुघलांना तोंड दिले कृष्णगिरी, चंद्रगिरी व राजगिरी अशा तीन दुर्गाचा समूह असलेल्या या किल्ल्यात इतिहासातील अनेक वास्तू आपले पाय अडकवून टाकतात...

जिंजी किल्ल्याच्या जिर्णोद्धारासाठी शिवाजी महाराजांनी रुद्राजी साळवी याची इमारती हवालदार म्हणून नेमणूक केली..तीन बाले किल्ल्यांच्या जिंजीच्या बांधकामाचा आराखडा फारच मोठा आहे.. प्रत्येक बालेकिल्ल्याला भक्कम तटबंदीचा साज चढवायचा होता पाहता पाहता जिंजी किल्ल्याचा कायापालट झाला राजगिरीवर सदर, राजमंदिर, अंबारखाने, दारुकोठरे यांच्यासारखे वास्तू आकारात आलेले आहेत..श्रम, वेळ, पैसा काही थोडा म्हणून लागलाच नाहीये पण महाराजांची जिद्द प्रचंड जिंजीचा किल्ला बांधून झाला तो पाहून मद्रासकर इंग्रजांनीही कबूल केले की जिंजीचे बांधकाम युरोपमधील एखाद्या बळकट किल्ल्यासारखेच...

जिंजीच्या शेजारी असलेल्या पॉंडीचेरीच्या फ्रेंच लोकांनीही जिंजीचा किल्ला पाहिला आणि त्यांचे गव्हर्नर फ्रांस्वाचा मारतने तर आपल्या रोजनिशीत लिहून ठेवले आहे की...,

शिवाजी राजाने जिंजीचा जुना कोट पाडला जिंजीभोवती खंदक खणले नवीन तटबंदी बांधून त्यात आवश्यकतेनुसार भक्कम बुरुज बांधले हे बांधकाम इतके मजबूत व सुंदर झाले आहे की ते स्थानिक लोकांनी न करता एखाद्या युरोपियन इंजिनियरने केल्यासारखे वाटते.. शिवाजी महाराजांनी दुर्गबांधणी नामक कलेचे इतके सूक्ष्म ज्ञान होते की।निष्णात शिल्पज्ञ ओळखण्यास व त्याला दुर्गकार्यात कामावर योजण्यास त्यांना अडचण नव्हती...

ह्या बद्दल समकालीन युरोपियन इतिहासकरांनी लिहिलेले आहे की..,

He (Shivajiraje) has studied with extreme care everything about the duty of general, soldier, about all the art of fortification which he understood better than the ablest engineers...

सेनापती व सैन्य यांच्या कार्यांचा शिवाजी महाराजांनी अतिशय सूक्ष्म अभ्यास केलेला असून दुर्गांची पुनर्रचना करण्याची कला निष्णात स्थापत्य विशारदापेक्षाही त्यांना अधिक चांगली अवगत होती..

इंग्रज व फ्रेंच अधिकाऱ्यांनी जिंजीच्या किल्ल्याची मुक्तकंठाने स्तुती केली खरी पण त्याची खरीखुरी प्रचिती राजाराम महाराजांच्या काळात आली त्या वेळी जिंजीचा किल्ला जिंकायला मोगलांच्या सेनासागराला एक नाही दोन नाही तर सात वर्षे लागली...

Foreign Biographies Of ShivajiMaharaj..,

By Dr. Surendranath Sen...