चक्रवर्ती महादेव महाराज

 

चक्रवर्ती महादेव महाराज हे यादव राजवंशाचे मराठा शासक होते. चक्रवर्ती महादेव महाराजांनी कोल्हापूरच्या शिलाहारांचा पराभव केला आणि त्यांच्या कदंब सामंतांनी बंड दाबले. त्यांनी शेजारच्या राज्यांवर आक्रमण केले, परंतु काकतीय राणी रुद्रमादेवी आणि होयसल राजा नरसिंह दुसरा याने त्यांना मागे हटण्यास भाग पाडले. यादव नोंदी त्यांना इतर लष्करी यशांचे श्रेय देतात. चक्रवर्ती महादेव महाराजांचे वडील चक्रवर्ती सिंघणदेव महाराजांनी कोल्हापूरच्या शिलाहारांना १२१५ च्या आसपास युद्धात पराभूत केले होते. दुसऱ्या शिलाहार शाखेचे राजे ठाणे येथे त्यांची राजधानी असलेल्या यादव सामंत म्हणून राज्य करत राहिले. तथापि, हे शिलाहाराचे राज्यकर्ते अधूनमधून यादवांशी त्यांच्या स्वातंत्र्याचा दावा करण्यासाठी लढले आणि असा संघर्ष चक्रवर्ती महादेव महाराजांच्या कारकीर्दीच्या सुरुवातीला झाला. यादव दरबारी कवी हेमाद्री पंतांच्या मते, चक्रवर्ती महादेव महाराजांनी शिलाहार शासक सोमेश्वराच्या विरोधात एक मजबूत हत्ती सैन्यासह सैन्य पाठवले. भूमीवर पराभूत झाल्यानंतर सोमेश्वर त्यांच्या जहाजांवर चढला, पण चक्रवर्ती महादेव महाराजांच्या नौदलाने त्याचा पाठलाग केला आणि सोमेश्वर समुद्रात बुडाला. हेमाद्री पंत सांगतात की सोमेश्वराने पकडण्यासाठी बुडणे पसंत केले, कारण त्यांचा असा विश्वास होता की "महादेवाच्या क्रोधापेक्षा सागराखाली जळणारी आग कमी दडपशाही होईल".

१२६१ - १२६२ मध्ये काकतीय राजा गणपतीच्या मृत्यूनंतर यादव राज्याच्या पूर्वेला असलेले काकतीय राज्य अराजकतेने ग्रस्त होते. गणपतीची उत्तराधिकारी राणी रुद्रमाला सामंतांकडून बंडखोरीचा सामना करावा लागला. या परिस्थितीचा फायदा घेत चक्रवर्ती महादेव महाराजांनी काकतीय राज्यावर आक्रमण केले.

१२६० च्या दशकापर्यंत, दक्षिणी होयसल साम्राज्य दोन भागांमध्ये विभागले गेले होते आणि त्याच्या उत्तर भागावर नरसिंह द्वारे राज्य होते. १२६६ च्या सुमारास, चक्रवर्ती महादेव महाराजांनी नरसिंहाच्या राज्यावर आक्रमण केले, आणि होयसला प्रदेशात (जसे की चित्रदुर्ग जिल्हा) यादव शिलालेखांचे अस्तित्व तेथे यादव प्रभाव दर्शवते. आक्रमण शेवटी अयशस्वी झाले आणि चक्रवर्ती महादेव महाराजांना माघार घ्यावी लागली. दोन होयसला शिलालेखांमध्ये असे म्हटले आहे की चक्रवर्ती महादेव महाराजांनी नरसिंहाच्या सामर्थ्याला कमी लेखले.

यादवांच्या कदंब सामंतांनी चक्रवर्ती महादेव महाराजांविरुद्ध बंड केले, कदाचित होयसल्यांविरुद्धच्या पराभवामुळे त्यांना प्रोत्साहन मिळाले. चक्रवर्ती महादेव महाराजांचे सामंत सरदार दामाजी यांनी १२६८ मध्ये बंड दाबले.

चक्रवर्ती महादेव महाराजांचे पंतप्रधान माधवराव, जे १२७५ पर्यंत या पदावर होते. त्यांचे इतर अधिकारी आणि अधीनस्थांमध्ये हे समाविष्ट होते:

हेमाद्रीपंत हे एक प्रसिद्ध लेखक होते, चक्रवर्ती महादेव महाराजांच्या दरबारात श्री-करणाधीपाचे पद सांभाळत होते. त्यांनी चक्रवर्ती महादेव महाराजांच्या कारकीर्दीत व्रत-खंड रचले. चिमाजी राव आणि बाळाजी राव, ब्राह्मण बांधव ज्यांनी बेलूर, कर्नाटक येथील मुख्यालयातून नोलंबवडी (आधुनिक शिमोगाच्या आसपासचा परिसर)

प्रशासित केला. देवाजी, दक्षिणेकडील प्रांतातील अधिकारी. पिलाजीरव, कोल्हापूर प्रदेशाचे प्रशासन करणारे सामंत.