छत्रपती शाहूमहाराजांचा दत्तकविधान समारंभ आणी कापशीकर सेनापती भाग १

छत्रपती शाहूमहाराजांचा दत्तकविधान समारंभ आणी कापशीकर सेनापती
भाग १
हिंदूपदपातशाहा क्षत्रीय कुलावतंस छत्रपती शिवाजी महाराजांनी म्हाळोजी घोरपडे आणी त्यांचे पुत्र संताजीराव घोरपडे यांना आपल्या सैन्यात जुमलेदारी आणी सातारा जिल्ह्यात पाटीलकीची वतने दिली ... छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या मृत्युनंतर मराठेशाहीवर परकीय हल्ले सुरु झाले .... छत्रपती संभाजीराजे आणी कवी कलश हे दोघे संगमेश्वरी असताना मुकर्रबखान या मोगल सरदाराने त्यांना घेरले ... संताजींचे बंधु बहीरजी यांनी शंभूराजेना सुरक्षित स्थळी हलवायचा केलेला प्रयत्न फसला .... स्वराज्याच्या वारसदाराचे संरक्षण करताना म्हाळोजीराजेंनी संगमेश्वर येथे स्वराज्यासाठी आपल्या प्राणांचे बलिदान दिले ..... मुकर्रबखानाने शंभूराजे आणी कवी कलशांना कैद करुन तुळापूर येथे औरंगजेबाच्या समोर हजर केले .... आणी पाठोपाठ रायगडावर कब्जा केला ..... आणी इकडे तुळापुर मुक्कामी छत्रपती संभाजीराजेंना अक्षरशः हालहाल करुन ठार केले ....

शंभूराजेंच्या मृत्युनंतर राजाराम महाराज छत्रपती झाले पण स्वराज्यावर घोंगावणारी मोगली संकटे पहाता छत्रपती राजाराम महाराजांना , ताराराणी आणी राजसबाईंना सुरक्षित चंदीचंदावरास हलवण्यात आले आणी बेदनुरच्या राणीच्या सहाय्याने संताजींनी आपल्या नेतृत्वाखाली ही महत्वपूर्ण मोहीम यशस्वी केली .... तिथे गेल्यावर छत्रपती राजाराम महाराजांनी 1691 मध्ये संताजी घोरपडेंना " सरसेनापती " पद बहाल केले .... आणी आपली कापशी ही सरसेनापतींची " सेनापती कापशी " झाली ... सोबत मानाचा जरीपटका , नौबत आणी ' हिंदूराव ममलकत मदार ' ही पदवी दिली.... त्यापैकी महाराणी ताराबाई यांचे पुत्र शिवाजी यांच्या मृत्यु नंतर म्हणजे इसवी 1712 नंतर राजसबाई राणीसाहेब यांचे पुत्र युवराज संभाजी यांनी कोल्हापूर संस्थानच्या अष्टप्रधान मंडळातील पंत प्रतिनिधी यांना विशाळगडाची , पंत अमात्य यांना गगनबावड्याची आणी सेनापती यांना कापशीची अश्या जहागीरी दिल्या .... छत्रपती ताराराणीसाहेबांच्या काळात कापशीकर घोरपडे घराण्याला सरंजाम मिळाला होता ... सन 1703 -04 मध्ये हा सरंजामजाबता महाराणी ताराबाई यांचे पुत्र शिवाजी यांनी पिराजीराव यांचे नावे दिला आहे ... त्यातील काही कलमे ही घोरपडे घराण्यावर छत्रपतींच्या असलेल्या मर्जीचे पुरावे आहेत ... कोल्हापूर संस्थान अत्यंत बळकट रहावे यासाठी रामचंद्रपंत अमात्य यांनी घोरपडे राजघराण्याला अधिकाधिक सन्मान दिला ... बहीरजीराजे घोरपडे - गजेंद्रगडकर यांचे पुत्र सिदोजीराजे यांना सेनापतीपद दिले ... मात्र कर्नाटकातील मोहीमेत व्यस्त राहिल्याने गजेंद्रगडकर घोरपडे घराण्याला कोल्हापूर संस्थानच्या मसलतीमध्ये भाग घेणे शक्य होईना ... अखेर कापशीकर घराण्यातील पिराजीराव घोरपडे यांना " सेनापती " बनवले गेले ... आजपर्यंत हे " सेनापती " पद कापशीकर घोरपडे घराण्याकडेच आहे ... अशा तऱ्हेने कोल्हापूर छत्रपती आणी कापशीकर सेनापती यांचे नाते दिवसेंदिवस अधिक दृढ होत गेले ....