भाग 52
महाराणी बायजाबाईसाहेब शिंदे ह्यांचे चरित्र,
लेखक :- दत्तात्रय बळवंत पारसनीस
बायजाबाईसाहेबांची कारकीर्द----------------------18
सर जॉन मालकम ह्यांनी७५ इ. स. १८१८ सालीं पेंढाण्यांचे पुढारी पकडून त्यांचे बंड मोडून टाकिलें होते; परंतु त्यांचा अवशेष राहिलेला भाग ग्वाल्हेर संस्थानच्या सरह- .. । दीवर लपून छपून अद्यापि हल्ले करीत असे व संस्थानच्या प्रजेस फार ८. त्रास देत असे. त्याचप्रमाणे, नीचतम व कपटपटु ठग लोक हे आपल्या अधमपणाच्या घातकी व निर्दय कृतींनीं प्रजेस अत्यंत पीडा देत : असत. ह्या सर्वांचा शोध लावून व पाठलाग करून त्यांचे पारिपत्य करणे ' . फार आवश्यक होते. त्या कामीं ब्रिटिश राज्यांतील कर्नल स्लीमन, ३ कर्नल म्याक्लौड वगैरे मोठमोठे अधिकारी, सर्व संस्थानांतील पोलिटिकल एजंटांचे साहाय्य घेऊन, एकसारखे झटत होते. बायजाबाईसाहेबांनी त्यांस उत्तम प्रकारची मदत करून, स्वतंत्र रीतीने व त्यांच्या साहाय्याने, ह्या दुष्ट लोकांचा नाश करण्याचा प्रयत्न केला. ठग लोकांस . ग्वाल्हेर संस्थानचे नौकर लोक देखील पुष्कळ अनुकूल होते; परंतु बायजाबाईसाहेबांनी आपले सरसुभे नारायणराव ह्यांस सक्त ताकीद - करून, कर्नल म्याक्लौड ह्यांस चांगली मदत देवविली; व स्वतःच्या राज्यांतील ठगांचा मागमूस काढवून त्यांस कडक शिक्षा दिल्या. | १ ठग लोकांचे बंड मोडण्याचे कामीं वायजाबाईसाहेब ह्यांनी मदत केली
अशा-- बद्दल कर्नल हवे ह्यांच्या इ.स.१८६६ सालच्या रिपोर्टीत पुढील उल्लेख सांपडतोः ८६ In 1833, when Mr, F. D. Macleod, Assistant (Cerieral Superintendent, had visited Gwalior, he reported to the Agent to the Governor-General, that during his entire stay in that territory he experienced the greatest attention, and that great willingness to co-operate with the measures of the British Government was displayed by Her Highness the Baiza Bai and by her Suba, Narayan Rao, who was the. principal organ of communication with him ; also that he had no occasion to apply for assistance which was not promptly afforded. ... ... ... ... Gwalior Durbat may be con- १ idered to have lent its co-operation in our measures from the 2 period of Mr. Macleod's visit to Gwalior, viz. 1833. The Sovereign Princes and Chiefs of Central India. Vol. I. ७६ ह्याचप्रमाणे बायजाबाईसाहेबांनीं ग्वाल्हेर संस्थानांत मक्त्याच्या मामलतीची जी चाल होती, ती बंद करण्याबद्दल प्रयत्न केला. मक्त्याच्या मामलतीच्या योगाने, अंमलदार लोक, सरकारची व आपली तुंबडी भरण्याकरितां, प्रजेकडून जुलमानें वाटेल तसे द्रव्य काढितात. त्यामुळे प्रजा अगदीं जिकीरीस येऊन त्राणरहित होते. ह्या कारणास्तव तादृश फायद्याकडे लक्ष्य न देता, प्रजेच्या हिताकडे लक्ष्य देऊन, ही चाल मोडून टाकण्याचा स्तुत्य प्रयत्न दिवाण रावजी त्रिंबक ह्यांनी सुरू केला. व त्याप्रमाणे त्यांनी दोन वर्षे अंमलवजावणी केली. त्या योगाने लवकरच ग्वाल्हेर संस्थानची प्रजा सुखी होऊन वसुलाची स्थिति सुधारेल, अशी आशा उत्पन्न झाली. परंतु दुर्दैवाने रावजी त्रिंबक हेच ता. २६ जानेवारी इ. स. १८३३ रोजी मृत्यु पावले. त्यामुळे बायजाबाईसाहेबांचा उजवा हात मोडल्यासारखे होऊन त्यांस फार दुःख झाले.
महाराणी बायजाबाईसाहेब शिंदे ह्यांचे चरित्र,
लेखक :- दत्तात्रय बळवंत पारसनीस
बायजाबाईसाहेबांची कारकीर्द----------------------18
सर जॉन मालकम ह्यांनी७५ इ. स. १८१८ सालीं पेंढाण्यांचे पुढारी पकडून त्यांचे बंड मोडून टाकिलें होते; परंतु त्यांचा अवशेष राहिलेला भाग ग्वाल्हेर संस्थानच्या सरह- .. । दीवर लपून छपून अद्यापि हल्ले करीत असे व संस्थानच्या प्रजेस फार ८. त्रास देत असे. त्याचप्रमाणे, नीचतम व कपटपटु ठग लोक हे आपल्या अधमपणाच्या घातकी व निर्दय कृतींनीं प्रजेस अत्यंत पीडा देत : असत. ह्या सर्वांचा शोध लावून व पाठलाग करून त्यांचे पारिपत्य करणे ' . फार आवश्यक होते. त्या कामीं ब्रिटिश राज्यांतील कर्नल स्लीमन, ३ कर्नल म्याक्लौड वगैरे मोठमोठे अधिकारी, सर्व संस्थानांतील पोलिटिकल एजंटांचे साहाय्य घेऊन, एकसारखे झटत होते. बायजाबाईसाहेबांनी त्यांस उत्तम प्रकारची मदत करून, स्वतंत्र रीतीने व त्यांच्या साहाय्याने, ह्या दुष्ट लोकांचा नाश करण्याचा प्रयत्न केला. ठग लोकांस . ग्वाल्हेर संस्थानचे नौकर लोक देखील पुष्कळ अनुकूल होते; परंतु बायजाबाईसाहेबांनी आपले सरसुभे नारायणराव ह्यांस सक्त ताकीद - करून, कर्नल म्याक्लौड ह्यांस चांगली मदत देवविली; व स्वतःच्या राज्यांतील ठगांचा मागमूस काढवून त्यांस कडक शिक्षा दिल्या. | १ ठग लोकांचे बंड मोडण्याचे कामीं वायजाबाईसाहेब ह्यांनी मदत केली
अशा-- बद्दल कर्नल हवे ह्यांच्या इ.स.१८६६ सालच्या रिपोर्टीत पुढील उल्लेख सांपडतोः ८६ In 1833, when Mr, F. D. Macleod, Assistant (Cerieral Superintendent, had visited Gwalior, he reported to the Agent to the Governor-General, that during his entire stay in that territory he experienced the greatest attention, and that great willingness to co-operate with the measures of the British Government was displayed by Her Highness the Baiza Bai and by her Suba, Narayan Rao, who was the. principal organ of communication with him ; also that he had no occasion to apply for assistance which was not promptly afforded. ... ... ... ... Gwalior Durbat may be con- १ idered to have lent its co-operation in our measures from the 2 period of Mr. Macleod's visit to Gwalior, viz. 1833. The Sovereign Princes and Chiefs of Central India. Vol. I. ७६ ह्याचप्रमाणे बायजाबाईसाहेबांनीं ग्वाल्हेर संस्थानांत मक्त्याच्या मामलतीची जी चाल होती, ती बंद करण्याबद्दल प्रयत्न केला. मक्त्याच्या मामलतीच्या योगाने, अंमलदार लोक, सरकारची व आपली तुंबडी भरण्याकरितां, प्रजेकडून जुलमानें वाटेल तसे द्रव्य काढितात. त्यामुळे प्रजा अगदीं जिकीरीस येऊन त्राणरहित होते. ह्या कारणास्तव तादृश फायद्याकडे लक्ष्य न देता, प्रजेच्या हिताकडे लक्ष्य देऊन, ही चाल मोडून टाकण्याचा स्तुत्य प्रयत्न दिवाण रावजी त्रिंबक ह्यांनी सुरू केला. व त्याप्रमाणे त्यांनी दोन वर्षे अंमलवजावणी केली. त्या योगाने लवकरच ग्वाल्हेर संस्थानची प्रजा सुखी होऊन वसुलाची स्थिति सुधारेल, अशी आशा उत्पन्न झाली. परंतु दुर्दैवाने रावजी त्रिंबक हेच ता. २६ जानेवारी इ. स. १८३३ रोजी मृत्यु पावले. त्यामुळे बायजाबाईसाहेबांचा उजवा हात मोडल्यासारखे होऊन त्यांस फार दुःख झाले.
No comments:
Post a Comment