लेखक
रोहित शिंदे
छत्रपती राजाराम महाराजांच्या आज्ञेस प्रमाण मानून मराठ्यांनी ही आता महाराष्ट्रातील ह्या उघड्या पडलेल्या मोघली मुलखातून स्वतःची घोडी नाचवण्यास सुरवात केली होती.
जवळ जवळ दोन तप शिपाइगिरी करणारा बुवाजी पवार ही कुठे कमी पडत न्हवता. दक्षिण दिग्विजय च्या मोहिमे पासून त्याची तलवार स्वराज्य साठी तळपत होती.
बुवाजीने शिपाइगिरी ची शर्थ करत बागलाण खानदेशात तबबल तीन वर्षे अक्षरश थैमान घातले होते. घरात स्वराज्यासाठी खपलेल्या दोन पिढ्यांकडून जन्मजात गनिमिकाव्याचे बाळकडू मिळाल्याने अतिशय वेगवान हल्ला करून कमी वेळेत शत्रूची जास्तीत जास्त नासधूस करण्याचे इंगित त्यांना चांगलेच अवगत होते. त्या जोरावर त्यांनी मोगलांना जवळ जवळ दे माय धरणी ठाय करून ठेवले होते. मोगल जर निवांत झाले की बुवाजी चा छापा पडलाच म्हणून समजा.
खानदेश अन बागलनातील प्रत्येक नगर, गाव, खेडी बुवाजींनी घोड्याच्या टापांनी तुडवली होती. तिथला मोगलांचा सम्पूर्ण महसूल बुडाला होता. व्यापार सम्पला होता. दळणवळण ही ठप्प झाले होते. व्यापारी सैन्य छावणी शिवाय प्रवास करणे बंद केले होते. छावणीत ही त्यांना जीवाची व मालाची शास्वती न्हवती. कारण बुवाजी कधीही, कोठूनही येऊन काळ बनून पुढे येत असे.
खानदेश बागलाण पूर्णपणे पिंजून काढल्यावर बुवाजीं च्या सैन्याची घोडी आता पूर्वी व्हराड प्रदेशात मोगलांच्या नाकावर टिचून घासदाना करू लागली होती.
परंतु मोघल मात्र पूर्ण हतबल होते. यशाच्या चढत्या काळात मोघल किमान प्रतिकाराच्या मुद्रेत तरी असत पण हल्ली बुवाजींनी त्यांना पाक बचावाच्या पवित्र्यात ढकलले होते.
त्यास कारण म्हणजे मराठ्यांना साजेशी अशी बुवाजीची युद्धनीतीच तशी अतिशय वेगवान असे.
पूर्णपणे बेसावध व स्वतः च्याच जगरहाटीत गुंतलेल्या नगरांवर वादळाच्या वेगाने बुवाजी येऊन कोसळत व सर्व काही उध्वस्त करत, चक्रीवादळाप्रमाणे उरलेले सर्व काही स्वतः च्या अजान बाहुत सामावून घेत पुढच्या नगरांवर आदळण्यास निघून जात.
ह्या हातघाई च्या प्रसंगात खानदेशास जास्त तडाखे बसले होते. त्यामुळे तेथील जमीनदार ही बुवाजींवर डुख धरून बसले होते. पण बुवाजींच्या तलवारीस त्याची फिकीर न्हवती. तीला आता मोघली रक्ताची चटक लागली होती. तिची ही चटक यशस्वी स्वारी नंतर तापी च्या पाण्यातच शांत होत असे.
कितीही शर्थ केली तरीही सुस्त मोघलांस बुवाजीस आवर घालणे जमत न्हवते. त्यास कारण ही त्यांची मदमस्त हत्तीच्या चालीने होणाऱ्या लष्करी हालचाली.
ह्या हालचाली मराठ्यांच्या ह्या विश्वासरावी अश्वनायकास थोपवण्यास असमर्थ होत्या.
सतत तीन वर्षे खानदेश,बागलाण, पूर्वी व्हराड बुवाजीनीं पायदळी तुडवला होता. त्यामुळे बुवाजी ह्या भागात मोगली नामुष्की चे प्रतीक बनले होते.
परंतु मोघल असमर्थ होते. ही असमर्थता मोघली शमशेरीची नसून शमशेर पकडणार्या सुस्त मनगटांचा होती. सुस्त मोघल शक्यतो बुवाजी चा पाठलाग टाळत असे. त्यास कारण ही तसेच होते.
सुरवातीस मोघल बुवाजींचा पाठलाग करत पण बुवाजींच्या फौजा लांब रानावनात पळून जात व पळत असताना मधेच गिर्ड झाडीत अचानक मागे वळून हल्ला करत. ह्या हल्ल्यात झाडीत आधीच लपून बसलेले ताज्या दमाच्या मराठी तुकड्या ही बिनचूक पणे सावज टिपत.
ह्या आशा पाठलागात मराठ्यांनी मोगलांच्या अनेक घोडदळाच्या व पायदळाच्या तुकड्यांचा नाश केला होता.
तापी व गोदावरीच्या सर्व दर्याखोऱ्यात बुवाजी पवारांनी मोघलांना पार तोंडाला फेस येई पर्यंत पळुवून पळवून कुतवले होते.
त्यामुळे ह्या आशा प्रकारा मुळे मोघल शक्यतो छावणी सोडत नसत. त्यांना बुवाजी स्वतःच्या टप्प्यात हवा होता. बुवाजी पुन्हा आपल्या छावणी वर चालून आल्यास आपण नक्की त्याच आपल्या तोफा,बंदुका व तिर कमानी सह त्यास अस्मान दाऊ ह्या विचारात मोघल सरदार हातात हुक्क्या ची नळी घेऊन तोंडा वाटे धुराचे लोट सोडत रात्रभर गाद्या गिरड्या वर चडफडत लोळत पडत असे.
बुवाजी रात्रं दिवस मोघलांच्या डोळ्या देखत आपली घोडी नाचवत होते. मोघलांना बुवाजी स्वस्थ मात्र बसू देत न्हवते. बुवाजी पवरांनी मोघलांना अक्षरक्ष घायतुकीला आणले होते.
बुवाजी पवारांनी तापी व गोदावरीच्या प्रदेशात मोठी धामधूम उठवली होती.
ह्या तीन वर्षात खानदेश, बागलाण, पूर्व व्हराड ह्या मुलखात सतत यशस्वी हल्ले करून बुवाजींनी मोगलांची मुलकी व लष्करी अब्रू पाक तापी व गोदावरीच्या पाण्यात बुडवून पार तळाला न्हेली होती.
No comments:
Post a Comment