होल्कर साम्राज्य छतावर नाचला हत्ती

 

होल्कर साम्राज्य

छतावर नाचला हत्ती --- राजमाता कृष्णा बाई होळकर यांनी इंदोर शहरात 1832 साली भगवान श्रीकृष्णाचे मंदिर बांधले. या भव्य गोपाल मंदिराचे छत 20 भक्कम खांबांवर बांधले गेले. 58 हजार स्क्वेअर फुटावर हे मंदिर बनले जेव्हा रियासतच्या खास लोकांनी बांधले, महाराजा मल्हार राव होळकर (दुसरे) आणि त्यांची आई, राणी कृष्णा बाई होळकर (पत्नी महाराजा यशवंत राव होळकर, प्रथम) यांनी व्यक्त केले इमारतीची भीती. हत्तीला छतावर नाचवून बांधकाम साहित्याची गुणवत्ता आणि ताकद तपासण्याचे आदेश आदेशाचे पालन करत कंत्राटदाराने मजबूत बांबू-बांबू पासून रुंद शिडी बनवली आणि त्यातून हत्तीला गोपाळ मंदिराच्या घाटावर फिरवलंच नाही तर नाचवलं.

मग जन्माष्टमीला सुरुवात झाली. या धार्मिक स्थळाशी जोडलेल्या बोगद्याबद्दल जुने थोरले सांगायचे, पण लोक जुने समजून त्याकडे लक्ष देत नव्हते.

सन 2017 मध्ये जेव्हा मंदिर परिसर जीर्णोद्धार व नवनिर्माणासाठी खोदला गेला होता तेव्हा राणीची राज्याप्रती दृष्टी किती व्यापक व प्रॅक्टिकल होती हे पाहून सरकार व सामान्य नागरिक आश्चर्यचकित झाले होते. घराणेशाही इंग्रजांशी वैर होती हे सर्वज्ञात आहे. अशा प्रकारे या गुप्त मार्गांचा वापर केला गेला. रसद साहित्यातून दारुगोळापर्यंत उपयोगी वस्तूही घेतल्या जात होत्या. येणाऱ्या पिढीला मंदिराचे काही नवे रूप पाहायला मिळणार आहे. घनश्याम होळकर --- पत्रकार व इतिहासकार