मराठेशाहीतील घोरपडे घराणी भाग 16
इचलकरंजी संस्थान :अनूबाई घोरपडे---------4
पु त्रा चा अ व्य व स्थि त प णा व मृ त्यू :- १७६१ च्या पावसाळयांत अनूबाई आपल्या मामलतीच्या ठिकाणीं धारवाडास होती. १७६२ च्या सुमारास अनूबाईचें आपल्या मुलाशीं पुन्हां बिनसलें. नारायणराव आतां व्यसनाधीन होऊन कारभारांत व खासगी वागणुकींत अव्यवस्थितपणा करूं लागला. त्यास व त्याच्या स्त्रियेस यापुढें अनूबाईनें नजरकैदेंत ठेवल्या प्रमाणें स्थिति होती. १७६४ सालीं अनूबाईच्या शरीरीं समाधान नसल्यामुळें ती माधवरावाबरोबर हैदरावरील स्वारीस येऊं शकली नाहीं. पानिपतच्या युध्दानंतर हैदरानें तुंगभद्रेच्या उत्तरेस स्वाऱ्या करून धारवाड काबीज केलें होतें तें या स्वारींत पेशव्यांनी काबीज करून धारवाडचा सुभा मोकळा केला. व त्याची मामलत पुन्हां इचलकरंजीकरांना सांगितली. अनूबाई इचलकरंजीस दुखणेकरी पडून होती, ही संधि साधून नारायणरावानें दंगा आरंभला. पण अनूबाई लवकरच बरी झाल्यानें नारायणरावाचे बेत विरघळून जाऊन त्यास पुन्हां प्रतिबंधांत रहावें लागलें. नारायणरावाचें आतां सरकारी कामगिरीकडे लक्ष राहिलें नसल्यामुळें पेशव्याच्या मनांत त्याचें पथक मोडावें व सरदारी काढून घ्यावी असें आलें होतें; पण १७६६ च्या जूनमध्यें अनूबाईनें पुण्यास जाऊन व आपली भीड खर्च करून व्यंकटरावाच्या नांवें सरदारी करून घेतली. इ. स. १७६९ त मामलतीसंबंधीं बरीच बाकी तुंबल्यामुळें पेशव्यांनी धारवाडचा सुभा इचलकरंजीकरांकडून काढून घऊन बाकी वसूल करण्याकरितां कारकून व ढालाईत इचलकरंजीस पाठविले. हा तगादा उठविण्याकरितां मुलगा आजारी होता तरी त्यास तसाच टाकून अनूबाई पुण्यास गेली व रदबदली करून पेशव्यांकडून बरीच सूट मिळवून राहिलेली बाकी चार महिन्यांत फेडण्याचा तिनें करार केला. या सुटीसंबंधीं कित्येक रकमांवर पेशव्यांचा ' वडील मनुष्य सबब रयात ' असा शेरा होता. इ. स. १७७० मध्यें पेशव्यांची स्वारी कर्नाटकच्या मोहिमीस निघाली तेव्हां अनूबाई आपल्या नातवासह जेऊर मुक्कामीं त्यांच्या लष्करांत जाऊन पोहोंचली. पण इतक्यांत मुलगा वारल्याची बातमी आल्यामुळें ती पुन्हां इचलकरंजीस आली. अनूबाईचा आतां वृद्धापकाळ झाला असल्यामुळें तिच्यानें राज्यकारभाराची दगदग उरकेनाशी झाली होती. त्यांतच पुन्हां हा पुत्रशोक प्राप्त झाला ! तथापि धैर्य धरून आपला नातू व्यंकटराव याच्या कल्याणकरितां तिनें पूर्वीप्रमाणे कारभार पुढें चालविला.
इचलकरंजी संस्थान :अनूबाई घोरपडे---------4
पु त्रा चा अ व्य व स्थि त प णा व मृ त्यू :- १७६१ च्या पावसाळयांत अनूबाई आपल्या मामलतीच्या ठिकाणीं धारवाडास होती. १७६२ च्या सुमारास अनूबाईचें आपल्या मुलाशीं पुन्हां बिनसलें. नारायणराव आतां व्यसनाधीन होऊन कारभारांत व खासगी वागणुकींत अव्यवस्थितपणा करूं लागला. त्यास व त्याच्या स्त्रियेस यापुढें अनूबाईनें नजरकैदेंत ठेवल्या प्रमाणें स्थिति होती. १७६४ सालीं अनूबाईच्या शरीरीं समाधान नसल्यामुळें ती माधवरावाबरोबर हैदरावरील स्वारीस येऊं शकली नाहीं. पानिपतच्या युध्दानंतर हैदरानें तुंगभद्रेच्या उत्तरेस स्वाऱ्या करून धारवाड काबीज केलें होतें तें या स्वारींत पेशव्यांनी काबीज करून धारवाडचा सुभा मोकळा केला. व त्याची मामलत पुन्हां इचलकरंजीकरांना सांगितली. अनूबाई इचलकरंजीस दुखणेकरी पडून होती, ही संधि साधून नारायणरावानें दंगा आरंभला. पण अनूबाई लवकरच बरी झाल्यानें नारायणरावाचे बेत विरघळून जाऊन त्यास पुन्हां प्रतिबंधांत रहावें लागलें. नारायणरावाचें आतां सरकारी कामगिरीकडे लक्ष राहिलें नसल्यामुळें पेशव्याच्या मनांत त्याचें पथक मोडावें व सरदारी काढून घ्यावी असें आलें होतें; पण १७६६ च्या जूनमध्यें अनूबाईनें पुण्यास जाऊन व आपली भीड खर्च करून व्यंकटरावाच्या नांवें सरदारी करून घेतली. इ. स. १७६९ त मामलतीसंबंधीं बरीच बाकी तुंबल्यामुळें पेशव्यांनी धारवाडचा सुभा इचलकरंजीकरांकडून काढून घऊन बाकी वसूल करण्याकरितां कारकून व ढालाईत इचलकरंजीस पाठविले. हा तगादा उठविण्याकरितां मुलगा आजारी होता तरी त्यास तसाच टाकून अनूबाई पुण्यास गेली व रदबदली करून पेशव्यांकडून बरीच सूट मिळवून राहिलेली बाकी चार महिन्यांत फेडण्याचा तिनें करार केला. या सुटीसंबंधीं कित्येक रकमांवर पेशव्यांचा ' वडील मनुष्य सबब रयात ' असा शेरा होता. इ. स. १७७० मध्यें पेशव्यांची स्वारी कर्नाटकच्या मोहिमीस निघाली तेव्हां अनूबाई आपल्या नातवासह जेऊर मुक्कामीं त्यांच्या लष्करांत जाऊन पोहोंचली. पण इतक्यांत मुलगा वारल्याची बातमी आल्यामुळें ती पुन्हां इचलकरंजीस आली. अनूबाईचा आतां वृद्धापकाळ झाला असल्यामुळें तिच्यानें राज्यकारभाराची दगदग उरकेनाशी झाली होती. त्यांतच पुन्हां हा पुत्रशोक प्राप्त झाला ! तथापि धैर्य धरून आपला नातू व्यंकटराव याच्या कल्याणकरितां तिनें पूर्वीप्रमाणे कारभार पुढें चालविला.
No comments:
Post a Comment