लेखन- ©सुमित अनिल डेंगळे.
सर्वसामान्य इतिहास वाचकांना त्रिंबकजी ज्ञात आहे तो 1815 सालच्या गंगाधरशास्त्री खून प्रकरणामुळे. फारतर पेशवाईच्या उत्तरार्धातील दुसऱ्या बाजीराव पेशव्यांचा एक नवखा पण विश्वासू सरदार म्हणून.
इंग्रजांविरुद्ध सर्वप्रथम मराठी मुलखात उठाव घडवून आणणारा त्रिंबकजी, स्वतःच्या राजकीय आयुष्याची पर्वा न करता पेशवाई वाचवण्यासाठी प्रयत्न करणारा त्रिंबकजी, शिंदे-होळकर-भोसले-गायकवाड या मराठेशाहीच्या स्तंभांना एकत्रित आणण्यासाठी धडपडणारा त्रिंबकजी, इंग्रजांच्या हातावर तुरी देऊन ठाण्याच्या तुरुंगातून पळणारा त्रिंबकजी, ब्रिटिशांविरुद्ध गुप्तपणे पेशव्यांसाठी फौजेची जमवाजमव करणारा त्रिंबकजी, कोरेगावच्या लढाईत पराक्रम गाजवणारा त्रिंबकजी व धुळकोटला अखेरपर्यंत पेशव्यांची साथ न सोडणारा त्रिंबकजी महाराष्ट्राला फारसा ज्ञात नाही.
त्रिंबकजीला इतिहासात न्याय मिळवून देण्याचा प्रयत्न ना.सं.इनामदार यांनी केला. त्रिंबकजी मराठी वाचकांपर्यंत पोहोचला तो त्यांच्या ‘झेप‘ कादंबरीमुळेच.
त्रिंबकजी संगमनेरजवळील निमगावजाळी गावचे. शेतकऱ्याचं पोर ते पेशव्यांचा कारभारी हा त्रिंबकजीचा जीवनप्रवास खरोखरच थक्क करणारा आहे. त्रिंबकजी सुरुवातीस दुसऱ्या बाजीरावाच्या पदरी हेर अथवा जासूद होते. 1802 साली यशवंतराव होळकरांनी पुण्यावर स्वारी केल्यावर पेशवे महाडला पळून गेले तेव्हा त्रिंबकजी त्यांच्यासोबत होता.बाजीरावाचे एक गुप्त पत्र पुण्याला पोहोचवून त्याचे उत्तर त्रिंबकजीने मोठ्या शिताफीने आणले व पेशव्यांची मर्जी संपादन केली.पुढे त्रिंबकजी बाजीरावाचा विश्वासु बनला. त्रिंबकजीवर सोपवलेली पहिली मोठी जबाबदारी म्हणजे सातारा छत्रपतींवर देखरेख ठेवणे होय. त्यानंतर कर्नाटक प्रांताचा सुभेदार म्हणून त्रिंबकजीची नेमणूक करण्यात आली(1804).
No comments:
Post a Comment