इंदोर राज्याचे शेवटचे महाराजा, गोरगरिबांचा मसीहा, महाराज राज राजेश्वर सवाई श्रीमंत यशवंतराव होळकर

 

इंदोर राज्याचे शेवटचे महाराजा, गोरगरिबांचा मसीहा, महाराज राज राजेश्वर सवाई श्रीमंत यशवंतराव होळकर यांच्या आयुष्यातील एक छोटासा भाग सादर करताना. नक्की वाचा.

6 सप्टेंबर 1908 रोजी ढोलगयारास लाभलेला महाराणी चंद्रावती माँ साहेब होळकर राज्याचा शेवटचा महाराजा असेल याची कल्पनाही कोणी करू शकत नाही. लालकोठी येथे त्यांचा जन्म झाला आणि त्यांनी यशवंतराव हे नाव ठेवले. यानंतर लाळकोठीचे नाव यशवंत निवास कोठी असे होते. लालबाग पॅलेसमध्ये त्यांचे बालपण गेले. शिक्षण परदेशात असूनही भारतीय संस्कृती जीवनशैलीत जड राहिली. कोल्हापूर जवळील कागल राज्याची राजे संजेराव घाटगे राजकुमारी संयोगिता राजे वसंत पंचमी दिवशी राजवाडे येथे 9 फेब्रुवारी 1924 रोजी संपन्न झाली. यशवंत पितामह महाराजा तुकोजीराव होळकर यांच्या प्रती प्रजेचा अतूट स्नेहभाव ब्रिटिश. गोलंदाज घोटाळ्यातील महाराजाना दोष देऊन इंग्रज सरकारने 26 फेब्रुवारी 1926 ला कोर्टात हजर राहावे अन्यथा सिंहासन सोडावे असा आदेश काढला. महाराजांना आपल्या राजपुत्रांसाठी सिंहासन सोडणे योग्य वाटले. हा प्रसंग जड अंतकरणाने स्वीकारत युवराज यशवंतराव वयाच्या अवघ्या 17 व्या वर्षी गडणशील बनले आणि त्यांना महाराधिराज राजेश्वर सवाई श्रीमंत यशवंतराव होळकर म्हणाले. यानंतर महाराजांचे निवासस्थान माणिकबाग पॅलेस होते. श्री क्षत्रिय धनगर सेवा संघाच्या स्थापनेनंतर 3 जून 1935 रोजी शिवाजी भवन बांधण्यात आले असता महाराजा यशवंतराव यांनी प्रिन्स यशवंत रोड पारडो प्लॉटस व आर्थिक मदत समाज भवन साठी दिली. महाराजाना नगर विकासाची जास्त आवड होती. इंदोरला वायुसेनेशी जोडण्यासाठी बीजासन टेकरीजवळ तातडीने आराखडा मंजूर केला. 1935 मध्ये विमानतळाचे बांधकाम पूर्ण झाले. इंदोरची वाढती लोकसंख्या पाहता महाराजांनी 1939 साली डेपलपूर रोडवर गंभीर नदीवर मोठा जलाशय बांधला, यशवंत सागर म्हणून ओळखला जातो. महाराजा यशवंतराव यांनी 1939 साली दुसऱ्या महायुद्धात हुकूमशाह हिटलरविरुद्ध आर्थिक व लष्करी मदत पाठवली. त्याचवेळी 1943 साली ते स्वतः आपल्या जवानांची अवस्था काय आहे हे विचारण्यासाठी गेले होते. जगभरात त्याच्या जवानांप्रती असलेल्या सौहार्देची साथ होती. क्रीडा, कला, व्यवसाय व इतर क्षेत्रात महाराजांनी मोलाचे योगदान दिले. आंतरराष्ट्रीय जगात त्यांनी स्थापन केलेला होळकर क्रिकेट संघ खूप गाजला. 1935 साली इंदोर येथे महात्मा गांधींच्या आगमनाला महाराजा साहेबांनी हिंदी साहित्य संमेलनाला आर्थिक मदत केली. 16 जून 1948 रोजी राज्य भारतीय संघटनेत विलीन झाले. देशाप्रती आपल्या राज्याचे विलीनीकरण बिनशर्तपणे स्वीकारणारे महाराजा यशवंतराव हे दुसरे पहिले महाराज होते. राज्यातील सर्वात मोठे सात मजली हॉस्पिटल बांधले महाराजा यशवंतराव हॉस्पिटल (एम. वाय. एच) रेसिडेन्सी परिसरातील गरिबांसाठी मोफत. त्यावेळी आशियातील सर्वात मोठे हॉस्पिटल होते. आमचे महाराजा यशवंतराव होळकर किती महान होते. महाराजा साहेबाना मानाचा मुजरा.