अजातशत्रू शाहू
( भाग - १९ )
लेखन ::संजय क्षीरसागर
पालखेड
नंतर बाजीरावाने लागोपाठ अनेक मोहिमांमध्ये विजय मिळवले पण प्रस्तुत
लेखाचा नायक शाहू असल्यामुळे त्याच्याशी संबंधित मोहिमांचाच येथे विचार
करणे भाग आहे. पालखेडच्या तडाख्यानंतरही संभाजीचे डोळे न उघडल्याने स.
१७३० मध्ये आपल्या सर्व प्रमुख सरदारांसह शाहूने कोल्हापूरवर स्वारी केली.
यावेळी संभाजीच्या पक्षाला उदाजी चव्हाणाचा मोठा आधार होता. शिरोळ येथे
उदाजीला श्रीनिवासराव प्रतिनिधी व धनाजी जाधवाचा मुलगा शंभूसिंग यांनी
घेरले. उदाजीच्या बचावासाठी स्वतः संभाजी चालून आला पण, त्याचा काहीही
उपयोग न होता प्रतिनिधी आणि जाधवाने संभाजीचा पराभव करून त्यास पळवून
लावले. कोल्हापूरची सर्व फौज लुटली गेली. झाडून बुणगे लुटले गेले.
संभाजीची आई राजसबाई, ताराबाई व संभाजीच्या बायका कैद झाल्या. त्यांपैकी
संभाजीच्या आईला व बायकांना कोल्हापूरास परत पाठवण्यात आले. ताराबाईला
देखील कोल्हापूरास पाठवण्याचा शाहूचा विचार होता पण कोठेही गेले असता कैद
काही चुकत नाही हे लक्षात घेऊन ताराबाईने शाहूजवळ राहण्याची इच्छा व्यक्त
केली. तेव्हा तिची रवानगी साताऱ्यास करण्यात आली. शाहूच्या या स्वारीने
संभाजीला शहाणपण सुचून त्याने शाहूसोबत तहाची वाटाघाट आरंभली. स. १७३१
च्या फेब्रुवारीमध्ये कराडजवळ जखीणवाडी येथे शाहू आणि संभाजीची भेट झाली.
यावेळी झालेल्या तहानुसार कोल्हापूरचे राज्य एकप्रकारे सातारचे मांडलिक
संस्थान बनले. अर्थात, या तहामुळे संभाजी संतुष्ट झाला नाही. परंतु,
पालखेडसारखा उपद्व्याप करण्याची त्याची परत हिंमत देखील झाली नाही. या
स्वारीचे एक वैशिष्ट्य म्हणजे, शाहूने हि मोहीम स्वतः चालवली आणि या
स्वारीचे नेतृत्व चुकुनही त्याने प्रधानमंडळाकडे जाऊ दिले नाही. जेणेकरून,
घरच्या भांडणात बाहेरच्यांचा शिरकाव होईल असे असे काही घडू न देण्याची
काळजी, शाहूने त्याच्या बाजूने घेतली.
No comments:
Post a Comment