मंगळवेढ्यातील एक अप्रसिद्ध बंड
आज पंढरपूर आणि परिसरात मोडी कागदपत्रांच्या शोधासाठी गेलो असता एका ठिकाणी मंगळवेढा येथे सन १८०८ मध्ये झालेल्या फितुरी आणि बंडाची माहिती असलेले मोडी लिपीतील कागद मिळाले. मराठेशाहीच्या उत्तरार्धात झालेल्या या बंडाची माहिती आजवर अप्रकाशित आहे. मंगळवेढा हे पटवर्धनांच्या ताब्यात असलेले मोठे गाव होते. सांगली संस्थानचे संस्थापक चिंतामणराव आप्पासाहेब पटवर्धन यांच्या ताब्यात असलेले ते एक महत्त्वाचे लष्करी ठाणे होते. त्यामुळे हे ठाणे फितुरी करून ताब्यात घेण्याचा प्रयत्न सन १८०८मध्ये काही फितुर लोकांनी केला. मात्र हे बंड चिंतामणराव अप्पासाहेब यांनी शिताफिने मोडून काढले. या बंडात सामील असलेल्या लोकांना ताब्यात घेतले. त्या वेळी बंड आणि फितुरी संदर्भात संशयीतांच्या घेतलेल्या जबान्या असलेले कागद आज मिळाले. मोडी लिपीतील या जबान्यांवरून फितूरांनी नेमके काय केले होते, याची माहिती मिळते. मोरो जनार्दन म्हैसकर यांनी दिलेल्या जबान्यात तत्कालीन फितुरांची नावे आली आहेत. मंगळवेढ्याच्या बंडासाठी कोणती कटकारस्थाने रचली होती, याची माहिती यातून होते मराठीशाहीच्या उत्तरार्धातील हे महत्त्वाचे कागद आहेत.
©मानसिंगराव कुमठेकर
9405066065
No comments:
Post a Comment