छत्रपती शिवाजी महाराज -७

 

छत्रपती शिवाजी महाराज -७

---------------------------

शहाजहान आजारी म्हणून औरंगजेब उत्तरेत आणि आदिलशहा आजारी म्हणून कल्याणचा मुल्ला अहमद विजापुरातच अडकून पडलेला होता. याचा अचूक फायदा उठवत शिवरायांनी कल्याण, भिवंडी पाठोपाठ माहुली गड आणि ठाणे व कुलाबा जिल्ह्यातील मोठा भूभाग ताब्यात घेतला. विशेष म्हणजे मुस्लिम अत्याचार्यांचे जोखड फेकून देण्याच्या उद्देशाने छोट्या मोठ्या स्थानिक सुभेदारांनी शिवरायांना निमंत्रण दिले! सूरगड, सुधागड, घोसाळगड,बिरवाडी, तळा, कांगोरी, रायरी एवढा मोठा प्रदेश स्वराज्यात समाविष्ट केला व बिरवाडी आणि लिंगाणा येथे भक्कम गड बांधले. माहुली ते महाड हा उत्तर कोकण स्वराज्यात सामील करून घेतले.

कल्याणच्या शेजारच्या पोर्तुगीज हद्दीतून लूट केली. माहिम आणि जवाहरच्या मध्यभागी असेरीच्या किल्ल्यात सैन्याने तळ ठोकला. त्यामुळे पोर्तुगीजांनी वार्षिक खंडणी देण्याचे कबूल केले.

इथे महाराजांनी आरमारी तळ आणि जहाजे बांधण्यासाठी गोद्या बांधल्या. आबाजी सोनदेव यांच्याकडे संपूर्ण प्रांताचे व्यवस्थापन दिले. इथेच इतिहास प्रसिद्ध कल्याणच्या मुल्ला अहमद याच्या सुनेचे कथानक घडले. त्याने शिवरायांना अमाप कीर्ती लाभली!

या विस्तारित मराठा राज्याची चोख व्यवस्था लावण्यासाठी महाराजांनी श्यामराज निळकंठ यांचे जागी त्रिंबक पिंगळे यांची पेशवा म्हणून, आबाजी सोनदेव सुरनीस आणि गंगाजी मंगाजी वाकनीस म्हणून नियुक्ती केली. निळो सोनदेव मुजुमदार आणि बाळकृष्णपंत उपमुजुमदार तर नेताजी पालकर सरनौबत होते. ७००० पागा(सरकारी) आणि ३००० शिलेदार (स्वतः चे घोडे असलेले) घोडदळ होते. पायदळ १०,००० व सेनापती येसाजी कंक होते. १६५९ साली ४० किल्ले स्वराज्यात होते. (१४ में १६५७ रोजी स्वराज्याचा वारस जन्मला होता हे आधी यायला हवे होते.)

वजीर खान महंमद याच्या खुनानंतर कार्यक्षम खवासखान विजापूरचा वजीर झाला होता. राज्य कारभार कुशल व अनुभवी बडी बेगम करीत होती. बंडखोर सरदारांना वठणीवर आणण्याचा प्रयत्न म्हणून शहाजी राजे यांना शिवाजी महाराजांना शिक्षा करायला सांगितले. शहाजीराजे यांनी यांनी ती जबाबदारी झटकली. त्यामुळे शिवाजी महाराजांना जिवंत पकडून आणण्याची अथवा ठार करण्यासाठी मोहीम हाती घेतली. हा विडा अब्दुल्ला भटारी ऊर्फ अफजल खान याने उचलला.

३०-०३-२०२४.