अहमदाबाद येथे “गायकवाड हवेली”...
अहमदाबाद मध्ये गायकवाड हवेली ऐतिहासिक इमारत आहे मराठ्यांच्या शासनकाळात गायकवाडचे बैठक म्हणून वापरली जाते पेशवा आणि मोमिन खान (मुगल सुबेदार) यांच्या संयुक्त साम्राज्यानंतर १७३८ मध्ये हवेली बांधली गेली १७५३ मध्ये दामाजी गायकवाड आणि पेशवे रघुनाथ राव यांच्या संयुक्त सैन्याने मुघलांचा पराभव केला आणि सत्ताधारी शहरे सुरू केली...
इ.स १७५६ मध्ये मोमिन खान याने तो परत आणला पण जानेवारी १७५७ ते फेब्रुवारी १७५८ पर्यंत एक वर्षाच्या नाकाबंदी नंतर त्याने शहराला आत्मसमर्पण केले पेशवे आणि गायकवाड यांच्यात शहराची महसूली तितकीच विभागली गेली परंतु शहराच्या अकरा दरवाजे चे नियंत्रण पेशव्यात होते गायकवाडच्या नियंत्रणाखाली एकमात्र गेट जमालपूर दरवाजा होता या दरवाज्या जवळील हवेली दामाजीराव गायकवाडच्या ताब्यात गेली त्यांनी हवेली सुधारली आणि ते किल्ले बनवले मोठ्या दरवाज्यासह एक अनियमित बांधलेली भिंत एका मोठ्या क्षेत्राला तीन भागांत विभागली गेली उत्तरेकडे एक फारसी चाक असलेले पाणी होते शहराच्या भिंतीवर विश्रांती घेणारी मध्यभागी व आतल्या भागाची तटबंदी होती १८४१ मध्ये केसोबा पंडित यांनी दक्षिण भाग जोडला बाजीराव दुसरे च्या महसूल व्यवस्थापनासाठी शहराच्या पेशवे नियंत्रित भागात अबा शेलुकर यांची सरस्वती म्हणून नियुक्ती करण्यात आली त्याने पैसे काढण्यासाठी नागरिकांवर अत्याचार केले आणि कुप्रसिद्ध झाले त्याने स्वत: ला शहर नियंत्रित करण्याचा प्रयत्न केला आणि गायकवाड हवेलीवर कब्जा केला..
गायकवाडांनी भद्र किल्ला ताब्यात घेतला आणि पेशव्यांनी १७९९ मध्ये त्याला ताब्यात घेतले...
नंतर पेशवे शहराला गायकवाडकडे भाडे द्यायला तयार झाले ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीने १८७१ मध्ये शहराचा ताबा घेतला आणि १८२४ पर्यंत हवेलीला गारिजनसाठी बॅरके म्हणून वापरण्यात आले नंतर १८३३ मध्ये सैन्याच्या उत्तरी विभागासाठी शस्त्रक्रिया करण्यात आली रेल्वेच्या दरम्यान अहमदाबाद आणि मुंबई ते १८६३ मध्ये ऑर्डनान्स डेपोमध्ये कमी करण्यात आले हवेली सध्या १९६९ पासून गुन्हे शाखेच्या मुख्यालयाखाली आहे...
――――――――――――
माहिती : History Of Vadodara, Baroda...
No comments:
Post a Comment