शिवरायांचा मावळा – संताजी घोरपडे

 

शिवरायांचा मावळा – संताजी घोरपडे

लेखन माहिती :इंद्रजीत खोरे

अचानक मध्यरात्री भयान स्वप्न पडावे आणि एकदम दचकून जागे झाल्यावर जी हृदयात धडधड चालू असते अशीच धडधड चालू होती स्वराज्यात..

स्वराज्यावर काळानेच जबर आघात केलेला….

छत्रपती शिवरायांचे स्वराज्यावरील छत्र एकाएकी हरवल्याने आधीच स्वराज्य पोरके झालेले होते..

आणि अजूनही मावळे महाराजांच्या धक्क्यातून सावरलेच नव्हते..आणि अशातच सह्याद्रीच्या दुसऱ्या ढाण्या वाघाने म्हणजेच आपल्या छत्रपतींनी संभाजीराजांनी नुकताच स्वराज्याचा राज्यकारभार हाती घेतला होता….

सगळीकडे जणू अंधकारमय वातावरण झाले होते आणि नेमका याचाच फायदा उचलायचा होता त्या औरंग्याला परंतु महापराक्रमी शंभूराजांनी जो पराक्रम जे शौर्य दाखवून स्वराज्य खंबीर केले त्याला तोडच नव्हती परंतु काळाला जणू हे सुद्धा मंजूर नव्हते म्हणूनच कि काय काळाने घाला घातलाच..

दगाबाजी केल्यामुळे संभाजीराजे शत्रूच्या हाती लागले आणि स्वाभिमानाने मृत्युला सामोरे गेले…. जगदंब ! जगदंब ! जगदंब !

या अचानक कोसळलेल्या संकटामुळे काही काळ वाटू लागले “स्वराज्य” आता कसे टिकवायचे ??

शंभूराजानंतर राजाराम महाराजांनाही आता औरंगजेब वाट मोकळी करत नव्हता त्यामुळे पन्हाळ्यावरूनच राजाराम महाराज राजकारभार पाहत होते..

सर्व मराठा मावळ्यांमध्ये एक शल्य होते आणि ते म्हणजे संभाजी महाराजांसाठी काहीच करू शकलो नाही..

मनात ठासून राग भरला होता.. पण याला पर्याय काय ? कोण घेणार पुढाकार ? कोण राखणार स्वराज्य ? कोण राखणार शिवरायांची शान ? कोण मिळवून देणार मावळ्यांचा आत्मविश्वास ? आणि याचा उद्रेक शेवटी होणार तो झालाच..

मराठा सरदारांच्या गुप्त बैठका सुरु झाल्या.. कसे उट्टे काढायचे ? कसा बदला घ्यायचा ? त्या औरंग्याची दात घशात कशी घालायची ? कसे दाखवायचे मराठ्यांचे सळसळते रक्त ? कोण येणार पुढे ?

गुप्त सल्लामसलतीमध्ये आघाडीवर होते संताजी घोरपडे आणि धनाजी जाधव.. सोबतीला संताजींचे दोन बंधू बहिर्जी आणि मालोजी सोबत विठोजी चव्हाण तसेच आणखी काही शूर सेनानी..

या गुप्त बैठकीत धाडसी बेत ठरला कि औरंग्याला त्याचाच छावणीत घुसून लज्जित करायचा..त्याचा पाडाव करायचा..त्याला बेअब्रू करायचा.. केव्हढे धाडस….

त्यात सोन्याहून पिवळी एक गोष्ट म्हणजे शंभूराजांचा बदला तुळापुर येथेच करायचा कारण औरंग्या इथेच होता.. (तुळापुर जिथे संभाजीराजांना मारण्यात आले)

चर्चा झाली.. निर्णय ठरला.. धनाजीरावांकडे पाहत संताजी घोरपडे म्हणाले “खानाचा माज तुम्ही जिरवा फलटणला आणि मी खुद्द २००० निवडक मावळ्यान्सोबत औरंग्याला मराठ्यांचा रुद्रावतार दाखवितो, दाखवितो मराठे आजही आहेत.. तुमास्नी आसमंत दाखवायास”

आज वाचताना काटा येतो लाखो सैन्याच्या कड्यात जाऊन त्यांची जिरवायची यावरून त्यांची जिद्द काय असेल..त्यांचा जोश काय असेल याचा विचार सुद्धा अंगावर रोमांच उभे करतो…. जगदंब !

या निर्णयावर शिक्कामोर्तब करणे इतके सोपे नव्हते परंतु संताजींनी सर्व मोहीम नियोजनबद्ध आखली, सर्व गुप्तहेरांची मदत घेऊन.. धागांधागा तपासून घेतला.. आणि निघाले मोहिमेवर.. सर्व मावळ्यांच्या अंगात जणू सूड घ्यायची भावना पेटून उठली होती,

दस्तुरखुद्द संताजींनी एका एका मावळ्याला प्रत्यक्ष भेटून त्याचा जोश वाढविला आणि प्रसंगी संयम राखण्याचा सल्ला दिला.. हळूहळू संताजींची हि तुकडी तुळापुरकडे कूच करू लागली, औरंग्याला त्यावेळी विचारसुद्धा नव्हता कि अशी त्याची वाट मावळे लावतील..

भयान अंधारातून पायवाट काढली जाऊ लागली, झाडाझुडपाचा, पालापाचोळ्याचा आणि रातकिड्याचा आवाज कानी घुमू लागला.. तुळापुर जसजस जवळ येत होत तसतस मुघलांची घुबड दिसू लागली..

रात्रीची भयाण शांतता तुळापुरभोवती पसरलेली होती.. त्यावेळेस काही मराठी लोकांच्या फौजही औरंग्याकडे होत्याच त्यामुळे मुघल सैन्याला वाटले आपलीच माणसे असतील……. आणि नेमका याच गोष्टीचा आणि या अंधाराचा फायदा घेत मावळ्यांची तुकडी थेट औरंग्याच्या छावणीत घुसली….

काही कळायच्या आतच मावळ्यांनी “हर हर महादेव” चा जयघोष करत आणि “जय भवानी, जय शिवाजी” या नावाने मोघलांची अक्षरशः कत्तलच सुरु केली..

शीर धडावेगळे होत होते.. कुठे नुसती रक्ताची चिळकांडी दिसून येत होती.. तर कुठे भेसूर आरोळी..

औरंग्यासोबत अख्खी त्याची लाखोंची सेना भांबावून गेली होती, या अवस्थेत ते स्वतःच्याच सैन्यासोबत युद्ध करू लागले.. ओरडू लागले….

बरगडीत मराठ्यांच्या तळपत्या तलवारी घुसून बाहेर पडू लागल्याने तडफडत जीव सोडू लागले.. नुसता हाहाकार माजला…..नुसती आरडओरड, रक्ताचा सडा एव्हडेच जिकडेतिकडे दिसू लागले…….

एकच हल्लकल्लोळ सुरु झाला.. परंतु तरीही संताजींचा एक मनोदय फसला तो म्हणजे औरंग्याला भुईसपाट करायचा.. अंगरक्षकांनी अक्षरशः पळवूनच नेले त्याला..

जेव्हडे प्रचंड नुकसान करता येईल तेव्हढे करत करत शेवटी औरंग्याचा तंबुच उखडून टाकला.. औरंग्याचा डेरा भुईसपाट करून त्याचा सुवर्ण कलश निशाणी म्हणून घेऊन संताजींनी मावळ्यांना माघारी फिरण्याचा आदेश दिला.. याअगोदर कि औरंग्याची सेना तयार होईल छोट्या छोट्या तुकडीत विभागून संताजींनी मावळ्यांना शेवटी मोहीम सिंहगडाकडे कूच करण्याचा आदेश दिला…. मोहीम फत्ते झाली होती..

स्वराज्याला बळकटी आल्यागत वाटू लागले…. वाऱ्यासारख्या वेगात उसळत निघालेल्या घोड्यावर बसलेल्या संताजींच्या घोड्याकडे मोठ्या अभिमानाने बघत बघत मावळे घोड्याला पळवू लागले..

घोड्यांच्या टापांचा आवाज गगनात मावत नव्हता.. एकप्रकारचे चैतन्य पसरले होते प्रत्येक मावळ्याच्या मनामध्ये.. छाती फुलून आली होती प्रत्येक मावळ्याची…. सिंहगडाची वाट आज दिमाखाने मावळ्यांची नजर काढत होती आणि सह्याद्री जणू वाकून मुजरा करत होता.. थोडा का होईना परंतु मनावरचा भार हलका झाल्यागत वाटू लागले..

” राजं, धाकल धनी, वाचवू नाही शकलो तुमास्नी पर धूळ चारली आज त्या हैवानास्नी”

जणू असेच काहीसे उद्गार निघत असतील महापराक्रमी शूरवीर संताजींच्या आणि मावळ्याच्या मनात नाही का ?

जय जिजाऊ

जय शिवराय

जय रौद्रशंभु