द्रुधप्रहार

 द्रुधप्रहार

जैन परंपरेनुसार, द्रुधप्रहार हा द्वारकाचा राजा वज्रकुमाराचा मुलगा होता. जेव्हा त्याची आई त्याच्यापासून गरोदर होती तेव्हा एका मोठ्या आगीने शहराचा नाश केला. जैन संत जैनप्रभासुरी यांनी त्यांच्या आईचे रक्षण केले, द्वारकाच्या नाशानंतर त्यांचा जन्म झाला. द्रिधप्रहार हा आठवा जैन तीर्थंकर चंद्रप्रभाचा भक्त होता.

द्रिधप्रहार हा आठव्या तीर्थंकर चद्रप्रभू स्वामींच्या देखरेखीखाली वाढलेल्या सियुना (यादव) राजघराण्यातील सर्वात प्राचीन ऐतिहासिकदृष्ट्या प्रमाणित शासकांपैकी एक आहे.

कोणताही ऐतिहासिक पुरावा द्रिधप्रहार किंवा त्याचा वंश द्वारकाशी जोडत नाही: प्रसिद्धी पावल्यानंतर, राजवंशाने पौराणिक नायक यदु यांच्या वंशाचा दावा करण्यास सुरुवात केली, ज्यांचे वंशज (यादव म्हणतात) द्वारकाशी संबंधित आहेत. राजवंशाचा त्या शहराशी संबंध असल्याचा दावा त्यांच्या वास्तविक भौगोलिक उत्पत्तीऐवजी यदुपासून वंशाचा असल्याचा दावा केला जाऊ शकतो. राजवंश मराठी भाषिक पार्श्वभूमीतून उदयास आला असावा असे पुराव्यानिशी सूचित करते. "द्रिधप्रहार" हे नाव "धडियप्पा" या कन्नड नावाचे संस्कृत रूप असू शकते, जे द्रुधप्रहराच्या दोन उत्तराधिकारींनी देखील घेतले होते.

जिनप्रभा-सुरींच्या विविधा-तीर्थ-कल्पाचा नासिक्य-पुरा-कल्प विभाग द्रिधप्रहाराच्या सत्तेच्या उदयाचा खालील वृत्तांत देतो: एकदा, गुरेढोरे चोरांनी त्याच्या गावावर छापा टाकला आणि लोकांच्या गायी चोरल्या. द्रुधप्रहराने एकहाती चोरांचा मुकाबला करून गायी परत मिळवल्या. स्थानिक ब्राह्मणांनी आणि इतरांनी त्यांना तलारापाया ("गावाचा संरक्षक") ही पदवी देऊन गौरव केला.

इतिहासकार ए.एस. अल्तेकर यांनी असा सिद्धांत मांडला आहे की द्रिधप्रहार हा 860 च्या आसपास राहणारा योद्धा होता, जेव्हा प्रतिहार-राष्ट्रकूट युद्धांनी खान्देश प्रदेशात अस्थिरता आणली असती. त्याने कदाचित शत्रूंच्या हल्ल्यांपासून या प्रदेशाचे रक्षण केले, ज्यामुळे लोक त्याला कर भरू लागले आणि त्याचे कुटुंब प्रसिद्ध झाले.

द्रिधप्रहार हा त्याच्या वंशाचा सर्वात प्राचीन ऐतिहासिकदृष्ट्या प्रमाणित शासक आहे आणि त्याचा उल्लेख वसई (बसेन) आणि अस्वी शिलालेखांमध्ये आढळतो. त्याने चंद्रादित्यपुरा (आधुनिक चांदोर) शहराची स्थापना केल्याचे सांगितले जाते.

त्याचा मुलगा आणि उत्तराधिकारी सियुनचंद्र होता, जो बहुधा राष्ट्रकूट सरंजामदार होता, आणि ज्यांच्या नंतर राजवंश श्यून-वंश म्हणून ओळखला जाऊ लागला.