संभाजी महाराजांच्या सुटकेचे प्रयत्न का झाले नाहीत
शिवाजी महाराजांच्या राज्याभिषेक व निधनाच्या काळात स्वराज्याची सेना एक मातब्बर फौज बनली होती - घोडदळ आणि पायदळ मिळून २ लाखाच्या आसपास सैन्य स्वराज्याच्या पदरी होते. नक्कीच ह्या सैन्याला संभाजी महाराजांच्या काळात अजून बळकटी मिळाली असणार. त्यामुळे एक प्रश्न साहजिक मनात येतो - अशा जीवावर उदार होऊन लढणाऱ्या आणि अभूतपूर्व पराक्रम गाजवणाऱ्या मर्दानी फौजेनी संभाजी महाराज फितुरीने पकडले गेल्यावर त्यांच्या सुटकेचे काहीच प्रयत्न का केले नाहीत ? जवळपास सगळेच पुरातन ऐतिहासिक ग्रंथ ह्या प्रश्नावर मौन बाळगून आहेत - कुठेही असे काही प्रयत्त्न झाल्याचा भक्कम संदर्भ लागत नाही. त्यामुळे असे वाटते की ह्या प्रश्नाचे उत्तर नक्कीच त्या वेळच्या घटनाक्रम आणि परिस्थती ह्यांच्या ओघात लपले असणार .
मोगलांविरुद्ध मराठा फौजेच्या बहुसंख्य आघाड्या
मोगलांनी आधीच सुमारे दोनच वर्षांच्या काळात बिजापूर आणि हैदराबाद काबीज केले होते - परिणामी आदिलशाही आणि कुतुबशाही संपुष्टात आणून त्यांचा बराचसा प्रदेश मोगलाईत जिंकून घेतला होता. आता मोगलांची सगळी शक्ती एकवटली होती ते केवळ एका ध्येया भोवती - स्वराज्यावर हल्ला करून ते गिळंकृत करणे. औरंगजेबाची छावणी ह्या काळात भीमा नदीच्या तीरावर अकलूज येथे होती. मोगल फौजा आता उत्तर सीमेवर साल्हेर, कल्याण-भिवंडी पासून पूर्वेला औरंगाबाद-अहमदनगर ते दक्षिणेला पन्हाळा आणि कर्नाटकातही तळ ठोकून होत्या. मराठा सैन्य ह्या सर्व आघाड्यांवर मोगल फौजेचा कडवा प्रतिकार करत होतं. एक गोष्ट लक्षात घेण्यासारखी आहे की संख्यात्मक द्रुष्टिने बघितले तर अवघी २ लाख मर्द मराठा फौज ५ लाख मोगल फौजेशी लढा देत होती. त्यातच स्वराजायचे अनेक वर्षाचे सरनोबत आणि फौजेचा आदर्श असलेले हंबीरराव मोहित्यांना जवळपास १ वर्षापूर्वीच वाईच्या लढाईत दुर्दैवी वीरमरण आले होते. त्यामुळे स्वराज्याची सेना आता एका नव्या सरनोबतांचा अधिपत्याखाली होती - शूर म्हाळोजी बाबा घोरपडे.
No comments:
Post a Comment