पुण्यात छत्रपती शिवाजी महाराजांचे स्मारक -

पुण्यात छत्रपती शिवाजी महाराजांचे स्मारक -
छत्रपती शाहू महाराज व श्री माधवराव शिंदे महाराज, ग्वालियर व इतर सर्व मराठा संस्थानिक यांनी पुण्यामध्ये छत्रपती शिवराय यांचे भव्य स्मारक करण्याचे ठरविले व छत्रपती शिवरायांचा भव्य अश्वारूढ पुतळा शनिवार वाड्या समोर उभारावा म्हणून योजना आखली. त्या साठी छत्रपती शाहू महाराज व माधवराव शिंदे महाराज यांनी सढळ हाताने पैसा खर्च करुन व अनेक अडचणींना तोंड देऊन सन 1921 मध्ये प्रिंन्स ऑफ वेल्स यांच्या हस्ते शिवस्मारकाचा पाया बसविण्याचा समारंभ झाला. पण छत्रपती शाहू महाराज व माधवराव शिंदे महाराज यांचे आकस्मात निधन झाल्यामुळे स्मारकाचे कार्य पुर्ण होण्यात अनेक अडाचणी आल्या. शिवस्मारक कमिटीच्या अध्यक्ष पदाची जबाबदारी छत्रपती राजाराम महाराजांवर आली. राजाराम महाराजांच्या अध्यक्षतेखाली शिवरायांचा अश्वारूढ पुतळा तयार करण्यासाठी शिल्पकार म्हात्रे यांना पैसेही दिले पण म्हात्रे यांनी पुतळा लवकर तयार करुन दिला नाही म्हणून श्री करमरकर शिल्पकार यांच्या कडे पुतळा तयार करण्याचे काम दिले.
त्यांनी अल्पावधीत शिवाजी महाराजांचा अश्वारूढ पुतळा तयार केला. हा अनावरण समारंभ अत्यंत दिमाखदार पद्धतीने झाला. या समारंभासाठी कोल्हापूर, मुंबईहुन खास रेल्वे सोडल्या होत्या. भारतातील सर्व मराठा संस्थानिक या समारंभासाठी मोठ्या प्रमाणात हजर राहिले. स्मारक समारंभासाठी सुमारे दहा हजार लोक मावतील इतका भव्य व सुंदर मंडप उभारला होता. स्मारकाच्या जागेभोवती शनिवार वाड्या पर्यंत दुतर्फा लष्करी मराठा व युरोपियन पलटणी व घोडेस्वार उभे करण्यात आले होते. सुमारे पंधरा हजार लोक मंडपात येऊन दाखल झाले. व्यासपिठावर क्षात्रजगदगुरू, सावंतवाडी, मिरज, सांगली, फलटण, खैरपुर, रामदुर्ग, औंध, भोरचे संस्थानिक उपस्थित होते.
शिवरायांचे वंशज म्हणून राजाराम महाराज यांनी या स्मारकाच्या उदघाटन प्रसंगी भाषण करुन स्मारक प्रित्यर्थ ज्यांनी ज्यांनी देणग्या दिल्या, त्या सर्वांचे आभार मानले व स्वतः राजाराम महाराजांनी शिल्पकार करमरकर यांना मुंबईत एक स्टुडिओ काढुन दिला.
हा अनावरण समारंभ अत्यंत दिमाखदार पद्धतीने झाला ती तारीख होती -
16 जुन 1928